بررسی نقش سیاسی زنان خاندان سلجوقی در عهد سلجوقیان بزرگ

در نیمه اول قرن پنجم هجری، گروهی از ترک های مهاجر به رهبری خانواده سلجوقی وارد خراسان شدند و به تدریج حکومت های محلی متعددی که در ایران بودند را کنار زده و یک امپراتوری عظیم را رقم زدند. تازه واردین ترک، علاوه بر تاکیدی که بر حفظ سنت های قبیله ای خود داشتند؛ به کار گیری نظام دیوانسالاری ایرانیان را نیز برای تثبیت و تدبیر امور امپراتوری ضروری می دیدند،آنها دولتی را پایه نهادند که در تاریخ به عنوان سرسخت ترین محافظ خلافت عباسی و همچنین دنباله رو عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی خود نمایی می کند. اما مسئله ای که در این میان حائز اهمیت است؛ تاثیر سنت های قبیله ای بر موقعیت زنان در جامعه ایرانی- اسلامی می باشد. مقام والای زنان ترک در سه سطح خانواده، اجتماع و دولت یک قاعده کلی در اندیشه ترکمانان سلجوقی بود. این حضور همراه با نگاه سهل - گیرانه مذهبی که همزمان با شکل گیری این دولت در ایران پدید آمده بود، منجر به شکل گیری دوره ای از تاریخ ایران گردید که می توان پذیرفت کم نظیر بود. پس از آن که در دوره سلجوقی، بتدریج زمینه گسترش فرهنگ ترک و نفوذ سنن ایلی که عاری از تظاهر و تعصب مذهبی بودند، مهیا تر شد. در بسیاری از موارد زنان ترک قدرت و مقامی را که در سرزمین های موطن خود دارا بودند ، باز یافتند. این زنان بنا به قدرت تدبیر و لیاقتی که داشتند؛ در امور سیاسی صاحب نفوذ گردیدند. در این میان ، عده ای از آنها که به اصول و موازین اخلاقی پایبندی کمتری داشتند، به فتنه جویی، نفاق و تفرقه افکنی روی آوردند.در این پایان نامه کوشش به عمل آمده که ابتدا مقام و موقع زنان ترک در سرزمین های خاستگاهشان و نیز موقعیت زنان ایران قبل و بعد از ظهور اسلام بررسی شود و نیز تاثیر متقابل فرهنگ ترک و ایرانی- اسلامی بر آن و همچنین نفوذ زنان خاندان سلجوقی در مسائل سیاسی این دولت ، در مقطع تاریخی سال های 431 هـ ق تا 552 هـ ق یعنی از تشکیل حکومت تا مرگ سنجر، مورد نقد و مداقه قرار گیرد.